Από την ανατολική μεριά της Κρήτης λοιπόν με ένα καραβάκι από την Ελούντα ή την πλάκα περνάτε απέναντι στο νησάκι της Σπιναλόγκας.
Η νησίδα της Σπιναλόγκας βρίσκεται σε θέση κλειδί για τον έλεγχο του λιμανιού γι αυτό και οι Βενετοί οικοδόμησαν εκεί ένα ισχυρό φρούριο.
Κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας το φρούριο χρησιμοποιήθηκε για στρατιωτικούς σκοπούς. Τα κτίσματα που υπήρχαν στο εσωτερικό του κάλυπταν τις ανάγκες εγκατάστασης της φρουράς. Την περίοδο του κρητικού πολέμου (1645-1669) κατέφυγαν στη Σπιναλόγκα πρόσφυγες και επαναστάτες (χαΐνηδες), που έχοντας σαν βάση τη νησίδα παρενοχλούσαν τους Τούρκους. Η Σπιναλόγκα παρέμεινε Ενετική κτήση επί 65 χρόνια μετά την κατάληψη της υπόλοιπης Κρήτης από τους Τούρκους (1649) χάρη στην ισχυρή οχύρωσή της.
Μετά την κατάληψη του νησιού από τους Τούρκους το 1715 στη Σπιναλόγκα διαμορφώνεται σταδιακά ένας οικισμός αμιγώς οθωμανικός, το φρούριο περιθωριοποιείται και χρησιμοποιείται ως τόπος εξορίας και απομόνωσης. Όμως κατά το τέλος του 19ου αιο ρόλος του λιμανιού της Σπιναλόγκας αναβαθμίζεται καθώς αποκτά άδεια εξαγωγικού εμπορίου. Κατά τα μέσα του 19ου αι. στη νησίδα συγκεντρώνεται μεγάλος αριθμός κατοίκων, στην πλειονότητά τους έμποροι και ναυτικοί, που επωφελούμενοι από την ασφάλεια του οχυρωμένου οικισμού εκμεταλλεύονται τους εμπορικούς δρόμους της Ανατολικής Μεσογείου. Το 1897 στο νησί και για ένα έτος περίπου στη Σπιναλόγκα εγκαταστάθηκαν Γαλλικές στρατιωτικές δυνάμεις.
Η Κρητική Πολιτεία το 1903 θέσπισε την απομόνωση των λεπρών και αποφάσισε τη δημιουργία Λεπροκομείου στη Σπιναλόγκα προκειμένου να υπάρχει η δυνατότητα μίας συντονισμένης βοήθειας στους πάσχοντες από τη νόσο του Χάνσεν. Αρχικά συγκεντρώθηκαν εκεί όλοι οι λεπροί της Κρήτης κι αργότερα από όλη την Ελλάδα. Η δύσκολη ζωή των αρρώστων, που διέμειναν στο νησί έως το 1957, σηματοδότησε τον χώρο και το φόρτισε συναισθηματικά καθιστώντας το τόπο μαρτυρίου και ιστορικής μνήμης.
ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
Ο Άγιος Νικόλαος είναι η κοσμοπολίτικη πρωτεύουσα της περιφερειακής ενότητας του Λασιθίου με πληθυσμό 20,000 κατοίκων. Είναι μια πανέμορφη ήρεμη μικρή πόλη, κάτασπρα σπίτια και όμορφα κτίρια ξεπροβάλουν παντού με φόντο τη θάλασσα.
Σήμα κατατεθέν του Αγίου Νικολάου είναι η γραφική Λίμνη Βουλισμένη, μια μικρή λιμνοθάλασσα στο κέντρο της πόλης, που χρησιμοποιείται για να δένουν οι βάρκες. Δεκάδες θρύλοι συνδέονται με αυτήν λόγω των πολύ βαθιών νερών της, όπως το ότι δεν έχει βάθος. Στο πυθμένα της λίμνης είχαν πετάξει οι Γερμανοί πολεμικό υλικό πριν εγκαταλείψουν την Κρήτη το 1944. Μια βόλτα γύρω από τη λίμνη είναι μια πολύ ωραία εμπειρία. Άλλα αξιοθέατα του Αγίου Νικολάου είναι η τα νεοκλασικά κτίρια, η μαρίνα (η πρώτη μαρίνα στην Κρήτη), το νησάκι των Αγίων Πάντων με τους προστατευόμενους Κρητικούς αιγάγρους, η Κιτροπλατεία με τις ταβερνούλες της, ο πεζόδρομος με τις καφετέριες. Επίσης εντύπωση προκαλούν οι σκάλες που βρίσκονται σχεδόν παντού, αφού η πόλη είναι κτισμένη σε περιοχή με πολύ έντονες κλίσεις.
